Zelfrijdende auto's

Zelfrijdende auto’s en het aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht Vorige maand kopte Het Financieel Dagblad dat als gevolg van technologische ontwikkelingen in motorrijtuigen, het aantal schadegevallen is toegenomen. Innovaties als parkeersensoren en  zelfremmende systemen zijn niet zo slim als gedacht, waarnaast het herstel van een (semi-) autonoom voertuig aanzienlijk duurder is dan bij een regulier voertuig. Onderzoek toont aan dat de schadelast voor verzekeraars van motorrijtuigen als gevolg hiervan de komende jaren zal toenemen met een bedrag van € 1.250.000,-. Naast het horrorscenario van de op hol geslagen Tesla, roept het bericht uit het FD de vraag op hoe we om moeten gaan met schade die wordt toegebracht door een zelfrijdend voertuig. In dit artikel zal ik daar kort op ingaan.     For English click here Zelfrijdende auto’s, worden ze al gebruikt? Vooropgesteld zij dat de zelfrijdende auto nog niet bestaat, althans niet op de openbare weg. De technologische ontwikkelingen op het gebied van de zelfrijdende auto volgen elkaar in rap tempo op, maar een “full automation” motorrijtuig dat zich zonder bestuurder op de weg kan begeven, komen we in de praktijk nog niet tegen op de weg (overigens is dit ook nog niet toegestaan). De zelfrijdende auto zoals we die nu kennen, is feitelijk een semi autonoom voertuig dat voorzien is van een aantal veiligheidsfuncties die de bestuurder ondersteunen of waarschuwen. Gedacht kan dan worden aan emergency assist en adaptive cruise control.  Een stapje verder gaan de systemen die autonoom kunnen ingrijpen/reageren, bijv. het auto pilot systeem van Tesla. De verwachting is dat het nog tientallen jaren gaat duren voordat we op de openbare weg volledig autonome motorrijtuigen gaan aantreffen. Hoe zit het met de schade die zelfrijdende auto’s kunnen toebrengen? De toename van de schadelast als gevolg van de opkomst van het (semi) autonome voertuig vraagt om duidelijkheid op het gebied van aansprakelijkheid en financiële afwikkeling van schadegevallen. Ons huidige recht geeft een slachtoffer meerdere opties om zijn schade te verhalen indien deze is toegebracht met/door een zelfrijdend voertuig. Dit slachtoffer loopt daarbij echter wel tegen een aantal manco’s in onze wetgeving aan. Als het slachtoffer zich tot een bestuurder (of feitelijk de achterliggende WAM-verzekeraar van deze bestuurder) wendt, zal hij moeten aantonen dat deze bestuurder jegens hem een zogenoemde onrechtmatige daad heeft gepleegd. De vraag is echter of deze bestuurder wel een onrechtmatige daad kan worden verweten, indien de schade het gevolg is van een niet-functionerend systeem in zijn voertuig. Daarnaast zou deze bestuurder zich wellicht met succes op overmacht kunnen beroepen, hetgeen zijn aansprakelijkheid doet vervallen. Bijvoorbeeld indien een systeem in zijn motorrijtuig gehackt was en dit het ongeval tot gevolg heeft gehad. En als er straks volledig autonome voertuigen zijn (zonder bestuurder) heeft het slachtoffer een loket minder. Dan ligt een vordering op de producent van het voertuig het meest voor de hand. Ook daar loopt het slachtoffer echter tegen een probleem aan. De producent kan immers in beginsel aan aansprakelijkheid ontkomen indien hij zich op het standpunt kan stellen dat op basis van de stand der techniek de zaak niet beter/veiliger kon zijn. Tot slot De hobbels die worden opgeworpen in het huidige recht, zijn niet alleen niet van deze tijd, maar zorgen er daarnaast voor dat technologische ontwikkelingen gepaard gaan met maatschappelijke onrust en kunnen bovendien in de weg staan aan verdere ontwikkeling van deze innovaties. Om die reden wordt er voor gepleit dat producenten met commerciële oplossingen komen en – bijvoorbeeld – de garantie verstrekken dat indien zich een schadevoorval voordoet met een van hun producten, de schade door hen wordt vergoed.  Een andere optie zou kunnen zijn dat er een (Europees?) Fonds komt en slachtoffers zich tot dat Fonds kunnen wenden teneinde hun schade vergoed te krijgen. Voor de hand zou dan liggen dat verzekeraars, producenten en de belastingbetaler dat Fonds vullen. Kortom; met het oog op de snelheid waarmee de zelfrijdende auto zich ontwikkelt, is het zaak ook onze regelgeving aan te passen. Of er in ieder geval voor te zorgen dat het commerciële succes dat wordt behaald met deze ontwikkelingen mede ten gunste komt van de slachtoffers daarvan. Neem voor meer informatie contact op met Martine Bouman.