Vrije advocaatkeuze rechtsbijstand

Vrije advocaatkeuze met rechtsbijstandverzekering Rechtsbijstandverzekeraars behandelen zaken graag intern, mede vanwege het kostenaspect. Indien een verzekerde voor een externe belangenbehartiger wil kiezen, kan dit volgens de polisvoorwaarden van rechtsbijstandverzekeraars niet zomaar. Dergelijke polisvoorwaarden stroken echter niet met internationale regelgeving hieromtrent. Al in 2013 bepaalde het Europese Hof van Justitie dat iemand met een rechtsbijstandverzekering recht op een vrije advocaatkeuze heeft.[1] Dit geldt volgens rechtsbijstandverzekeraars echter alleen wanneer er sprake was van een gerechtelijk procedure, waarbij bijstand van een advocaat noodzakelijk is. Zeker in letselschadezaken gaat een groot deel van de zaak buiten de rechtbank om. In dat geval is er volgens rechtsbijstandverzekeraars geen vrije keuze voor een advocaat op kosten van de verzekeraar. De verzekerde is dan gebonden aan een interne behandelaar van de verzekeraar, ook wanneer hij/zij liever een externe behandelaar wenst in te schakelen. In mei 2020 heeft het Europese Hof van Justitie nadere uitleg gegeven over artikel 201 van de Europese richtlijn 2009/138 betreffende de toegang tot en uitoefening van het verzekerings- en herverzekeringsbedrijf.[2] Het Europese Hof kwam tot de conclusie dat het begrip ‘gerechtelijke procedure’ even ruim moet worden uitgelegd als het begrip ‘administratieve procedure’. Recentelijk heeft het Kifid, op basis van de uitspraak van het Europese Hof in mei 2020, geoordeeld dat een verzekerde ook in geval (nog) geen sprake is van een gerechtelijke procedure recht heeft op een vrije advocaatkeuze.[3] Het Kifid is een geschillencommissie dat op verzoek van partijen bindende uitspraken kan doen. Het Kifid ziet voldoende aanknopingspunten om deze uitleg ook toe te passen op de Nederlandse markt. Het begrip ‘gerechtelijke procedure’ kan niet worden beperkt door een onderscheid te maken tussen een voorbereidende fase en de besluitfase. Elke fase die kán leiden tot een procedure bij de rechter, dus ook een buitengerechtelijke zoals bemiddeling of mediation, valt onder het begrip ‘gerechtelijke procedure’. Dus ook indien er (nog) geen sprake is van een gerechtelijke procedure, heeft u op basis van de rechtsbijstandverzekering recht op een vrije advocaatkeuze volgens het Kifid. Voor letselschadezaken heeft dit vooral betekenis op het moment dat de aansprakelijkheid nog niet erkend is. Dan kunnen de kosten voor rechtsbijstand namelijk nog niet verhaald worden op een mogelijke aansprakelijke partij. Volgens de uitspraak van het Kifid kunt u dan, conform de polisvoorwaarden van uw rechtsbijstandverzekering, wel al aanspraak maken op externe rechtshulp tot het kostenmaximum. Ook in dat geval is bijstand voor een advocaat dus veelal kosteloos voor slachtoffers. De verzekeraar in kwestie heeft al aangegeven in beroep te gaan tegen de uitspraak, omdat zij meent dat rechtsbijstandverzekeringen onbetaalbaar worden met de uitleg van het Kifid.   [1] HVJ-EU, 7 november 2013 (Sneller/DAS), ECLI:EU:C:2013:717 [2] HvJ-EU, 14 mei 2020, ECLI:EU:C:2020:372 [3] Uitspraak Geschillencommissie Financiële Dienstverlening nr. 2021-0300, 31 maart 2021