Merk- en modelregistratie in de Praktijk: Merken versus modellen (7/13)

In het eerste artikel van onze blogreeks is ingegaan op de vraag wat een merk precies is; een merk is een teken waarmee waren of diensten afkomstig van een bepaalde onderneming te onderscheiden zijn van waren of diensten afkomstig van andere ondernemingen. Verwant aan het merkenrecht is het modellenrecht. Op de vragen wat een model precies is en wat het verschil is tussen een merknaam en een model, zal in deze zevende blog van de reeks worden ingegaan.

Model

Door het modellenrecht wordt het uiterlijk van een voortbrengsel of een zichtbaar onderdeel daarvan beschermd. Denk bijvoorbeeld aan de uiterlijke vormgeving van een koptelefoon, meubelstuk of de verpakking van een product. De voorwaarden voor bescherming onder het modellenrecht zijn dat het model nieuw moet zijn en een eigen karakter moet hebben.

Volgens de wet wordt een model als nieuw beschouwd als het model, of een ander sterk lijkend model, nog niet eerder aan het publiek beschikbaar is gesteld op de datum dat de modelregistratie wordt aangevraagd (depotdatum). Onder “beschikbaar stellen aan het publiek” valt bijvoorbeeld de publicatie van het model op een website of in een reclamefolder en het tentoonstellen of in de handel brengen van een model.

Een model heeft een “eigen karakter” wanneer de algemene indruk die het bij de “geïnformeerde gebruiker” achterlaat, verschilt van de algemene indruk die wordt opgeroepen door modellen die vóór de depotdatum al aan het publiek beschikbaar zijn gesteld. De algemene indruk van het model mag dus niet overeenkomen met de algemene indruk van eerdere reeds aan het publiek getoonde modellen.

Geregistreerde modellen versus ongeregistreerde modellen

Ook in het modellenrecht geldt dat een model kan worden geregistreerd voor bescherming in de Benelux of in de Europese Unie. Net zoals bij het merkenrecht, moet je voor een modelregistratie in de Benelux naar het Benelux Bureau Intellectuele Eigendom (BOIP) en voor een modelregistratie in de Europese Unie naar het European Union Intellectual Property Office (EUIPO). Een model met bescherming in de Benelux wordt ook wel een “Beneluxmodel” genoemd en een model met bescherming in de Europese Unie wordt een “gemeenschapsmodel” genoemd.

Zowel Benelux-modellen als gemeenschapsmodellen worden voor vijf jaar geregistreerd. De registratie kan steeds met vijf jaar worden verlengd, tot een maximum van in totaal 25 jaar. Dit is wettelijk zo bepaald. Met een geregistreerd model verschaf je het exclusieve recht om het model te gebruiken (denk aan vervaardigen, aanbieden, in de handel brengen etc.) en kun je derden verbieden het model zonder jouw toestemming te gebruiken.

Naast het geregistreerde gemeenschapsmodel bestaat er ook het ongeregistreerde gemeenschapsmodel. Ook zonder registratie is het mogelijk om bescherming van een model in de Europese Unie in te roepen. Dit recht ontstaat automatisch wanneer het model aan het publiek beschikbaar is gesteld en heeft vanaf dat moment een maximale beschermingsduur van 3 jaar. Ook hierbij gelden de twee voorwaarden dat een model nieuw moet zijn en een eigen karakter moet hebben om voor bescherming in aanmerking te komen. Verder verleent het ongeregistreerde gemeenschapsmodel slechts het recht om derden te weerhouden het model zonder toestemming te gebruiken, in het geval van namaak (ontlening).

Model versus merk

Het modellenrecht biedt een andere bescherming dan het merkenrecht. Waar het merkenrecht dient voor de onderscheiding van bepaalde waren en/of diensten, beschermt het modellenrecht de uiterlijke vormgeving van producten. Desondanks kunnen deze rechten goed naast elkaar bestaan en elkaar zelfs effectief aanvullen.

Een voorbeeld van deze complementaire bescherming wordt geïllustreerd door Coca Cola. Dit bedrijf beschermt haar producten zowel onder het merkenrecht als onder het modellenrecht. Het merk "Coca Cola" is op diverse manieren geregistreerd (denk aan verschillende woord- en/of beeldmerken). Deze merken stellen Coca Cola in staat om haar producten te onderscheiden van die van concurrenten op de markt, zoals Pepsi. Daarnaast heeft Coca Cola verschillende modellen geregistreerd, waaronder een gemeenschapsmodel voor de vormgeving van het iconische Coca Cola-flesje. Het samenspel tussen het merken- en modellenrecht biedt bedrijven zoals Coca Cola dus een krachtig instrument om hun intellectuele eigendom op meerdere fronten te beschermen.

Conclusie

Het modellenrecht kan een waardevolle bescherming bieden voor de uiterlijke vormgeving van producten. Een geregistreerd model biedt 5 jaar bescherming en deze bescherming kan steeds met 5 jaar verlengd worden tot een maximum van 25 jaar. Daarnaast is de beschermingsomvang van een geregistreerd (gemeenschaps)model groter dan die van een ongeregistreerd gemeenschapsmodel.

Verder kan het modellenrecht naast het merkenrecht een complementaire bescherming bieden. Dit is in deze blog geïllustreerd aan de hand van het voorbeeld van Coca Cola, dat zowel merk- als modelregistratie gebruikt om haar intellectuele eigendom te beschermen. Het samenspel tussen het merken- en modellenrecht kan kortom een krachtig instrument vormen voor bedrijven om de concurrentiepositie te handhaven en innovaties te beschermen.

Mocht u nog vragen hebben over merk- of modelrechten, of mocht u hulp nodig hebben bij het aanvragen van merk- en/of modelregistraties, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Ons deskundige team staat graag klaar om u verder te helpen.